อุ้งเท้าแมว ที่มีลักษณะกลม ๆ มองดูน่ารัก ไม่ได้เป็นเพียงลักษณะที่ทำให้ทาสแมวหลงใหล แต่ยังแสดงถึงวิวัฒนาการ ที่ทำหน้าที่สำคัญหลายประการ
แมวบ้านมีความน่ารักมากมายที่แสดงออกทางรูปลักษณ์ภายนอก ตั้งแต่จมูกขนาดจิ๋ว ไปจนถึงหางฟู ๆ ส่วนทาสแมวหลายคนชื่นชอบ อุ้งเท้าแมว ที่มีลักษณะกลม ๆ นุ่ม ๆ ซึ่งได้กลายมาเป็นรูปลักษณ์ ที่ถูกนำเสนอผ่านงานสร้างสรรค์ต่าง ๆ เช่น พวงกุญแจรูปอุ้งเท้าแมว ลวดลายบนจานชาม และลายสกรีนบนเสื้อผ้า เป็นต้น
ตามหลักกายวิภาคศาสตร์ อุ้งเท้ากลม ๆ เหล่านี้ คือส่วนของ นิ้วเท้า แต่ทำไมล่ะ นิ้วเท้าของแมวจึงมีลักษณะกลมมนคล้ายเมล็ดถั่ว คำตอบคือ วิวัฒนาการหลายล้านปี
วิวัฒนาการของสัตว์กินเนื้อ
“ในทางกลับกัน แล้วทำไมแมว ถึงจะไม่มีอุ้งเท้าล่ะ” โจนาทาน โลโซส นักชีววิทยาวิวัฒนาการ มหาวิทยาลัยวอชิงตัน เมืองเซนต์หลุยส์ สหรรัฐอเมริกา และผู้เขียนหนังสือเรื่อง The Cat’s Meow: How Cats Evolved from the Savanna to Your Sofa (Viking, 2023) กล่าวกับ Live Science
เขาอธิบายเสริมว่า สัตว์กินเนื้อ หรือสัตว์ที่อยู่ในอันดับ Carnivora เช่น สุนัข หมาป่า หมี แรคคูน และนาก ต่างมีอุ้งเท้าเป็นเอกลักษณ์ประจำสายพันธุ์ ดังนั้น คำถามที่แท้จริงคือ ทำไมสัตว์เหล่านี้จึงมีอุ้งเท้า
โลโซสกล่าวว่า อุ้งเท้าในสัตว์อาจวิวัฒนาการมาประมาณ 50 ล้านปีก่อน เมื่อสัตว์กินเนื้อเริ่้มปรากฏขึ้นครั้งแรก “ลักษณะนี้เป็นสิ่งที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน และไม่ว่าจะสายพันธุ์ไหน ทั้งหมดมีจุดประสงค์เดียวกัน”
ความสำคัญของ อุ้งเท้าแมว
อุ้งเท้าทำหน้าที่สำคัญหลายประการในสัตว์กินเนื้อ อย่างแรกคือ ใช้สำหรับการวิ่ง กระโดดขึ้นและลงอย่างนุ่มนวล แผ่นอุ้งเท้าเปรียบเสมือนตัวดูดซับแรงกระแทก ดังนั้น เราจึงมองเห็นแมวกระโดดลงจากที่สูงโดยไม่บาดเจ็บสาหัส
ในอุ้งเท้าของแมว ประกอบด้วย เนื้อเยื่อไขมันที่ยึดติดอยู่กับคอลลาเจน ซึ่งทำให้เกิดความนุ่มเด้ง และสามารถดูดซับแรงกระแทกจากการกระโดดด้วย จากการศึกษาวิจัยชิ้นหนึ่ง ที่วิเคราะห์โครงสร้างของอุ้งเท้าแมว พบว่า อุ้งเท้าแมวจะแข็งขึ้นเมื่อถูกกดทับ ซึ่งสนับสนุนการกระโดดลงจากที่สูงได้ดี นอกจากนี้ นักวิจัยยังสังเกตด้วยว่า ในระดับเซลล์ อุ้งเท้าจะเต็มไปด้วยเซลล์ไขมันรูปวงรี ที่ช่วยดูดซับพลังงาน และช่วยให้แมวเกิดความมั่นคงมากขึ้นเมื่อกระโดดลงพื้น
โครงสร้างของอุ้งเท้าแมวได้กลายมาเป็นต้นแบบสำหรับการผลิตแผ่นรองเท้าสำหรับทหารพลร่ม โดยนักวิจัยได้เลียนแบบโครงสร้างของเซลล์ไขมันในอุ้งเท้าแมว และประยุกต์มาเป็นแผ่นรองเท้าที่พิมพ์ด้วยเครื่องพิมพ์ 3 มิติ ซึ่งช่วยลดแรงกระแทกเมื่อทหารพลร่มร่อนลงสู่พื้นดิน
นอกจากจะช่วยซับแรงกระแทกแล้ว อุ้งเท้าของสัตว์กินเนื้อยังช่วยเพิ่มความคล่องตัวในการยึดเกาะด้วย ถ้าไม่มีอุ้งเท้า สัตว์เหล่านี้ก็จะลื่นไถลไปมา เนื่องจากเท้ามีขนฟู หากเราลองเปรียบเทียบกับฝ่ามือและเท้าของมนุษย์ ที่เราสามารถรับรู้ความร้อนเย็นของพื้นดินได้ อุ้งเท้าแมวก็ทำหน้าที่แบบเดียวกันได้เช่นกัน
บริเวณอุ้งเท้าแมว เป็นเพียงแห่งเดียวในร่างกายแมวที่มี ต่อมเหงื่อ (สัตว์ในตระกูลแมวทุกชนิดก็เป็นเช่นนั้น) อย่างไรก็ตาม การระบายความผ่านต่อมเหงื่อที่อุ้งเท้ามีส่วนช่วยเพียงเล็กน้อย โดยส่วนใหญ่ แมวจะระบายความร้อนออกจากร่างกายผ่านการเลียขนตัวเอง
ความหลากหลายเรื่องสีสันของอุ้งเท้าแมว แปรผันตามสีขนของแมว ซึ่งเกิดจากการควบคุมของยีนที่ผลิตเม็ดสีเมลาโทนิน ถ้าแมวมีขนสีอ่อน หรือขาว อุ้งเท้าส่วนใหญ่จะเป็นสีชมพู แต่ในทางกลับกัน ถ้าแมวมีขนสีเข้ม สีของอุ้งเท้าก็จะเข้มตามไปด้วย
สัตวแพทย์ได้แนะนำให้ การดูแลเล็บ และอุ้งเท้าของแมว เป็นกิจวัตรพื้นฐาน ที่เจ้าของแมวทุกตัวควรใส่ใจ ลองสังเกตของแมวว่า มีอาการบวม หรือแห้งเกินไป หรือไม่ ถ้าพบความผิดปกเกี่ยวกับอุ้งเท้า ควรพาแมวไปพบสัตวแพทย์ก่อนอาการจะรุนแรง
โดยรวมแล้ว วิทยาศาสตร์แสดงให้เห็นว่า อุ้งเท้าทรงกลมน่ารักนี้ เป็นผลผลิตของวิวัฒนาการหลายล้านปี เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการล่าเหนื่อ และมีชีวิตรอดของแมว และใช่ครับ ผู้เขียนก็เห็นด้วยว่า อุ้งเท้าของแมวน่ารักจริง ๆ
บทความโดย
ณภัทรดนัย
ข้อมูลอ้างอิง
catster – Cat Toe Beans: 8 Fun Facts & Pictures
Washington University in St.Louis – Why do cats have ‘toe beans’?
Live Science – Why do cats have ‘toe beans’?
เรื่องอื่น ๆ ที่น่าสนใจ – 8 ความพิเศษของร่างกายแมว ที่ทาสแมวอาจไม่เคยรู้
