แมวเกิดความวิตกกังวล เป็นหนึ่งในอารมณ์เชิงลบ ที่อาจเกิดขึ้นกับแมวได้ในทุกตัว ซึ่งมีสาเหตุจากหลายปัจจัย เพราะแมวเป็นสัตว์เลี้ยงที่ไวต่อการเปลี่ยนแปลงของแวดล้อมรอบตัว
แมวเป็นสัตว์ที่มีบุคลิกเฉพาะตัว ซึ่งบุคลิกและนิสัยของแมวแต่ละตัวเกิดขึ้นได้ทั้งลักษณะทางพันธุกรรม และประสบการณ์ชีวิตตั้งแต่วัยเด็ก สิ่งเหล่านี้หล่อหลอมให้แมวบางตัวมีความกล้าเผชิญกับสิ่งต่าง ๆ โดยไม่กลัว ปรับตัวกับคนหรือสิ่งแวดล้อมได้ไว เป็นมิตรกับคนและสัตว์อื่น ๆ หรือแมวบางตัวอาจไวต่อสิ่งกระตุ้น มีความกลัว กังวล หรือก้าวร้าว
แมวส่วนใหญ่ เมื่อเติบโตมาในบ้านที่มีปฏิสัมพันธ์ที่ดี และมีการเลี้ยงดูเหมาะสม แมวจะเรียนรู้ที่จะรับมือ และปรับตัวกับสถานการณ์ต่าง ๆ ได้ดี ในทางกลับกัน ลูกแมวที่ไม่ได้เรียนรู้การปฏิสัมพันธ์กับคน สัตว์อื่นๆ สัมผัสสิ่งต่าง ๆ รอบตัวตั้งแต่เล็ก อาจแสดงพฤติกรรมเชิงลบได้ง่าย มีความเครียด และวิตกกังวล ซึ่งอาจตอบสนองต่อสิ่งเร้าที่ไม่เป็นอันตราายต่อแมวเลยด้วยซ้ำ
โดยสัญชาตญาณตามธรรมชาตินั้น แมวจะสามารถประเมินอันตรายได้อย่างรวดเร็ว และตอบสนองตามสัญชาตญาณการเอาตัวรอด ซึ่งส่วนใหญ่แมวเลือกที่จะ “หลบหนี” มากกว่าการเผชิญหน้ากับสิ่งเราโดยตรง เนื่องจาก ถ้าแมวอาศัยอยู่ในธรรมชาติ ความบาดเจ็บเพียงเล็กน้อยจากการต่อสู้ อาจส่งผลต่อการหาอาหารหรือที่พักพิง ทำให้อัตราการรอดชีวิตดลดลง
แมวเกิดความวิตกกังวล เมื่อไร
เหตุการร์ก่อนจะนำไปสู่ความวิตกังวล มักเกิดขึ้นเมื่อแมวกำลัง “ประเมินแล้วว่าอาจมีความอันตรายเกิดขึ้นกับตัวเอง” โดยเฉพาะเมื่ออยู่ในสถานการณ์ หรือสภาพแวดล้อมที่ไม่คุ้นเคย หากแมวรับรู้ว่า สถานการณ์หรือสิ่งเร้านั้นเป็นอันตราย ความวิตกกังวลอาจพัฒนากลายเป็น “ความกลัว” ได้
เมื่อแมวเกิดความกลัว ร่างกายจะหลั่งสารอะดรีนาลีน เพื่อเตรียมพร้อมต่อสถานการณ์คับขัน ไม่ว่าจะเป็นการสู้ การหนี การนิ่งอยู่กับที่ หรือการประนีประนอมกับภัยคุกคาม แต่ส่วนใหญ่แล้วแมวมักเลือกหนีเป็นอันดับแรก
แมวเกิดความวิตกกังวล แสดงอาการอย่างไร
- เลียขนตัวเองมากเกินไปจนขนบางลง (Over grooming)
- พฤติกรรมการขับถ่ายที่ผิดปกติ ปัสสาวะ อุจจาระนอกกะบะ
- มีความก้าวร้าว หวงอาณาเขต
- หลบซ่อน
- เบื่ออาหาร
- ส่งเสียงร้องมากแบบผิดปกติ
แมวเกิดความวิตกกังวล เกิดจากสาเหตุอะไร
- การเปลี่ยนแปลงสิ่งแวดล้อมรอบตัวแมว เช่น มีสมาชิกในบ้านใหม่ มีการต่อเติมบ้าน มีเสียงดังบริเวณรอบๆบ้าน การเปลี่ยนกะบะทราย
- มีการบาดเจ็บ อุบัติเหตุกับตัวแมว
- การเจ็บป่วยโรคทางร่างกาย
- การเข้าสังคมลและการเรียนรู้ทางสังคมที่ไม่เหมาะสมในช่วงที่ยังเป็นลูกแมว
หากแมวที่มีภาวะวิตกกังวล เราควรทำอย่างไร?
1. ให้พื้นที่ส่วนตัว
ปล่อยให้แมวเดินสำรวจบ้านโดยไม่ถูกจับตามอง ไม่สบตาโดยตรง และไม่เรียกหรือสัมผัสตัว เว้นแต่แมวเป็นฝ่ายเข้าหาก่อน จะช่วยให้แมวรู้สึกควบคุมสถานการณ์ได้ และผ่อนคลายมากขึ้น
2. สร้างประสบการณ์เชิงบวก
การให้ขนม เช่น เนื้อ ปลา หรือขนมชิ้นเล็ก ๆ ขนมแมวเลีย สามารถกระตุ้นให้แมวออกสำรวจหรืออยู่ใกล้เรามากขึ้น เมื่อแมวเริ่มสบายใจแล้ว ค่อยลองให้ขนมจากฝ่ามือของเราและลูบสัมผัสตัวเค้า
3. เล่นกับแมวอย่างสนุกสนาน
ของเล่นติดเชือกหรือไม้ยาวๆ ช่วยให้แมวสนุกโดยไม่รู้สึกว่าเราอยู่ใกล้เกินไปหรือคุกคามตัวแมว
4. ค่อย ๆ สร้างความมั่นใจ
อย่าดุหรือบังคับให้แมวปรับตัวเร็วเกินไป การสร้างประสบการณ์ดี ๆ ทีละน้อย จะช่วยให้แมวมั่นใจและสบายใจขึ้น
5. จัดพื้นที่แนวสูงให้แมว
แมวมักรู้สึกปลอดภัยเมื่ออยู่ที่สูง จึงควรเตรียมชั้นวางหรือมุมปีนป่ายให้แมวได้เฝ้ามองสิ่งรอบตัวจากมุมสูงได้อย่างรู้สึกปลอดภัย
6. ปรึกษาสัตวแพทย์
เพื่อวินิจฉัยอาการ การปรับพฤติกรรม ร่วมกับการรักษาทางยาในรายที่มีอาการวิตกกังวลสูงจนส่งผลต่อคุณภาพการใช้ชีวิตของแมว หรือในแมวบางรายหากเกิดความวิตกกังวลมากขึ้นกะทันหัน จากที่เคยเป็นแมวที่พฤติกรรมปกติกลับกลัวมากขึ้นอย่างเห็นได้ชัด ควรพาไปพบสัตวแพทย์เพื่อตรวจร่างกาย เพราะอาจมีโรคหรือความเจ็บปวดซ่อนอยู่ได้
แน่นอนว่า เราไม่อยากให้แมวของเราเกิดความวิตกกังวลจนนำไปสู่พฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ ดังนั้น การสำรวจความเปลี่ยนแปลง และสังเกตพฤติกรรมของแมวเป็นประจำ รวมไปถึงการส่งเสริมพฤติกรรมเชิงบวกของแมว โดยจัดการกับสภาพแวดล้อมให้แมวรู้สึกมีความสุขทุกวัน ก็จะช่วยป้องกันความเครียดและความวิตกกังวลของแมวได้
บทความโดย
สพ.ญ.ปิยวรรณ ภู่ระหงษ์
สัตวแพทย์ประจำโรงพยาบาลแมว PURRfect Cat Hospital
เรื่องอื่น ๆ ที่น่าสนใจ – กิจวัตรการดูแลให้แมวมีความสุขในทุกวัน
