สุนัขสูงวัย ควรดูแลอย่างไร ให้มีสวัสดิภาพที่ดี

ลองมองย้อนกลับไป… วันแรกที่สุนัขตัวนี้เข้ามาในบ้าน คุณอาจเคยอุ้มเขาขึ้นเตียง เล่นกับเขาไม่รู้เบื่อ ช่วงวัยที่เขาสวยงาม แข็งแรง ร่าเริง คือของขวัญชิ้นพิเศษที่เขาเคยมอบให้เรา

เมื่อเวลาผ่านไป วันนั้นอาจเปลี่ยนไปสู่การเป็น สุนัขสูงวัย ซึ่งวันที่ขนเขาหงอก หูเขาได้ยินไม่ชัด ตาเขามองเห็นลาง ๆ แต่หัวใจของเขา…ยังคงเต้นเพื่อเราไม่เคยเปลี่ยน

สุนัขสูงวัยคือเพื่อนที่เคยวิ่งเล่นข้างบ้าน

คือเพื่อนที่รอเราเลิกเรียน

คือเพื่อนที่นั่งฟังเราเล่าเรื่องเศร้า

และวันนี้…เขายังคงต้องการใครสักคนที่จะอยู่เคียงข้างเขาอย่างเข้าใจ ให้กำลังใจเขาในวันที่ร่างกายอ่อนแรง ให้ความรักเหมือนที่เขาเคยรักเราเต็มหัวใจ ไม่ว่าร่างกายจะเปลี่ยนไปแค่ไหน

ความหมาย — “สุนัขสูงวัย” คืออะไร?

สุนัขสูงวัย หรือที่เรียกว่า Senior dog หมายถึงสุนัขที่ก้าวเข้าสู่วัยชราแล้ว อายุจริงที่จะเรียกว่าแก่ ขึ้นอยู่กับพันธุ์ ขนาดตัว และสุขภาพโดยรวม พูดง่าย ๆ คือ เมื่อร่างกายเริ่มเสื่อมตามวัย อวัยวะภายในทำงานช้าลง การเผาผลาญน้อยลง และภูมิคุ้มกันก็ลดลงตาม

ช่วงอายุ — เท่าไรถึงเรียกว่าสูงวัย?

สุนัขพันธุ์เล็ก (น้ำหนัก < 10 กิโลกรัม) เริ่มเข้าสู่ช่วงสูงวัยประมาณ 8 – 10 ปีขึ้นไป

พันธุ์กลาง (10–25 กิโลกรัม) ประมาณ 7 – 9 ปีขึ้นไป

พันธุ์ใหญ่ (ยักษ์) (> 25 กิโลกรัม) มักเริ่มแก่เร็วกว่า คือประมาณ 6 – 8 ปีขึ้นไป

ปัจจัยที่ทำให้แก่เร็วหรือช้าก็มีได้หลายอย่าง เช่น พันธุกรรม อาหาร การออกกำลังกาย น้ำหนักตัว การเลี้ยงดู และโรคประจำพันธุ์

ปัญหาสุขภาพที่พบบ่อย สุนัขสูงวัย มักแสดงอาการเหล่านี้:

ข้อเสื่อม หรือขาอ่อนแรง — เพราะกระดูกและข้อต่อใช้งานมานาน
ฟันหลุดหรือเหงือกอักเสบ — ส่งผลให้กินอาหารลำบาก
ไตและตับทำงานน้อยลง — เสี่ยงโรคไตวายหรือตับเสื่อม
ต้อกระจกหรือการมองเห็นลดลง
ได้ยินเสียงไม่ชัด/หูหนวก
ภาวะสมองเสื่อมในสุนัข (Canine Cognitive Dysfunction) — หลงลืม ซึม เดินวน
มะเร็งในวัยชรา — มีโอกาสเกิดก้อนเนื้องอกตามอวัยวะต่าง ๆ

การเลี้ยงดู สุนัขสูงวัย อย่างเข้าใจ

สุนัขสูงวัยต้องการ “คุณภาพชีวิต” มากกว่า “การออกแรงหนัก” เหมือนวัยหนุ่มสาว สิ่งสำคัญคือการปรับสิ่งแวดล้อมให้เหมาะกับร่างกายที่เปราะบางขึ้น เช่น

เตียงนุ่มและอุ่น เพื่อป้องกันแผลกดทับ
ชามน้ำและอาหารวางในระดับที่ไม่ต้องก้มหรือเงยเกินไป
ตรวจสุขภาพประจำปีสม่ำเสมอ โดยเฉพาะเลือด ไต ตับ ฟัน
อาหารเฉพาะวัย มีโปรตีนย่อยง่าย ไขมันไม่สูงเกินไป และมีสารบำรุงข้อ
อย่าลืมเรื่องใจ — สุนัขสูงวัยหลายตัวรู้สึกเครียดหรือเหงาได้ง่ายกว่าเดิม ต้องให้ความใกล้ชิด อบอุ่นใจ ไม่ละเลยเขา

การออกกำลังกายที่เหมาะสม

สุนัขสูงวัยต้องการการเคลื่อนไหวเพื่อกระตุ้นกล้ามเนื้อและระบบไหลเวียน แต่ควรปรับให้เหมาะกับร่างกาย เช่น

เดินช้า ๆ ไม่ลาก ไม่บังคับ
ช่วงเวลาสั้นลง แต่บ่อยขึ้น เช่น เดินวันละ 10–15 นาที วันละ 2–3 รอบ ดีกว่าพาออกยาวแล้วหมดแรง
เลี่ยงพื้นลื่น ควรเดินบนสนามหญ้าหรือพื้นยาง
ว่ายน้ำเบา ๆ ถ้าสุนัขชอบ และร่างกายพร้อม (แต่ควรปรึกษาหมอก่อน)

สิ่งที่ควรพึงระวัง

อย่าปล่อยให้อ้วน — เพราะจะเพิ่มภาระข้อกระดูก
อย่าฝืนให้วิ่งหรือกระโดดแรง ๆ
อย่าลืมสังเกตพฤติกรรมเล็ก ๆ เช่น เดินช้าลง หายใจหอบง่าย นอนมากผิดปกติ หรือกินน้ำน้อยลง
อย่าเลื่อนการพาไปหาหมอ หากมีสัญญาณผิดปกติ

Do & Don’t สรุปสั้น ๆ

✅ Do:

– พาไปตรวจสุขภาพเป็นประจำ

– ปรับอาหารและออกกำลังกายให้เหมาะ

– เตรียมที่นอนให้นุ่มและปลอดภัย

– ดูแลเรื่องความสะอาดฟัน ปาก หู ตา

– ให้ความรักและการดูแลทางใจ

❌ Don’t:

– อย่าลืมฉีดวัคซีนและป้องกันเห็บหมัดตามวัย

– อย่าให้เล่นแรงหรืออยู่บนพื้นลื่น

– อย่าปล่อยให้อ้วนเกิน

– อย่าละเลยสัญญาณผิดปกติเล็ก ๆ น้อย ๆ

สารอาหารที่สำคัญสำหรับสุนัขสูงวัย

อาหารสำหรับสุนัขที่มีอายุมากแล้ว ควรปรับให้เหมาะกับการเผาผลาญและการดูดซึมที่ลดลง โดยทั่วไปมีแนวทางดังนี้:

โปรตีนคุณภาพดี — ระดับโปรตีนควรอยู่ที่ประมาณ 18–23% สำหรับสุนัขส่วนใหญ่ เพื่อบำรุงกล้ามเนื้อ ไม่ให้สูญเสียมวลกล้ามเนื้อ แต่ต้องไม่สูงเกินไปถ้าสุนัขกำลังมีปัญหาโรคไต ควรปรึกษาสัตวแพทย์ก่อน

ไขมันพอเหมาะ — ไม่สูงเกินไป เพราะระบบเผาผลาญช้าลง

ไฟเบอร์สูงขึ้นเล็กน้อย — เพื่อช่วยการขับถ่าย

กรดไขมันโอเมก้า 3 — เช่น DHA, EPA เพื่อลดการอักเสบของข้อและสมอง

กลูโคซามีนและคอนดรอยติน — ช่วยบำรุงข้อ

สารต้านอนุมูลอิสระ — ช่วยชะลอความเสื่อมของร่างกาย เช่น วิตามินอี และ ซี

บทสรุป — มิตรภาพที่ไม่มีวันแก่

วันหนึ่ง… สุนัขทุกตัวต้องมีอายุขัยมากขึ้น แต่ความรักและความสำคัญของเขาไม่เคยเก่าเลย ต่อให้เขาจะเดินช้า ขนหงอก หรือมองเห็นเราไม่ชัด สำหรับเขา…เรายังคือโลกทั้งใบ

ขอแค่เราไม่ลืมว่า เขาเคยเป็นเพื่อนที่ดีที่สุดในวัยเด็ก เป็นลูกรักในวันที่เขาสวยงาม และวันนี้… เขายังเป็นครอบครัวที่รอการกอด การมองตา และกำลังใจจากเราเสมอ

เคยรักเขายังไง… ก็ขอให้รักเขาให้เท่าเดิม หรืออาจรักเขาให้มากกว่าเดิม เพราะวันนี้คือวันที่หมาแก่ต้องการเราอย่างที่สุด วันที่ทุกชีวิตต้องมาถึง ใช้เวลากับเขาให้เต็มที่ และให้เขามีความสุขที่สุด…

เพราะมิตรภาพที่แท้จริง… ไม่เคยแก่ไปตามร่างกาย

บทความโดย

คุณภาณุ ศรีรัตนประภาส ผู้ก่อตั้งเพจส่ายหาง The Happy Tails

เรื่องอื่น ๆ ที่น่าสนใจ – ทำไมสุนัขชอบให้ลูบท้อง คำตอบอาจทำให้เรารักพวกเขายิ่งขึ้น