รับแมวใหม่เข้าบ้าน แล้วเกิดปัญหาความขัดแย้งระหว่างแมวตัวเดิมในบ้าน เป็นปัญหาที่มักเกิดขึ้นหลังจากที่เราได้นำสมาชิกใหม่เข้ามาเลี้ยง
ก่อนจะไปถึงขั้นตอนการตัดสินใจ รับแมวใหม่เข้าบ้าน เพื่อเพิ่มสมาชิกแมวของเรา การพิจารณารับแมวมาเลี้ยงเพิ่ม ควรคำนึงถึงสิ่งต่าง ๆ อย่างรอบคอบ เช่น ความจำเป็นในการรับแมวมาเลี้ยงเพิ่ม ลักษณะนิสัยของแมวที่กำลังจะรับเข้ามา และแมวที่เลี้ยงอยู่ในปัจจุบันว่า มีแนวโน้มจะเข้ากับแมวอื่นได้หรือไม่ ความพร้อมของอุปกรณ์เครื่องใช้ต่าง ๆ ที่จำเป็น พื้นที่ภายในบ้าน เป็นต้น
สำหรับขั้นตอนการเตรียมการ และ วิธีการนำแมวใหม่เข้าบ้าน ในบทความนี้ เป็นการสรุปจาก “2024 AAFP intercat tension guidelines: recognition, prevention and management” โดย American Association of Feline Practitioners ซึ่งมีรายนละเอียดดังต่อไปนี้ :
1. ก่อน รับแมวใหม่เข้าบ้าน ทุกตัว ต้องตรวจสุขภาพเสมอ
เจ้าของควรตรวจสุขภาพทั้งแมวที่อยู่มาก่อนและแมวใหม่ที่จะเข้ามา หลีกเลี่ยงการรับแมวใหม่มาเลี้ยงหากแมวที่เลี้ยงอยู่เดิมเป็นแมวสูงอายุที่กำลังป่วยด้วยโรคต่าง ๆ
2. เตรียมทรัพยากรให้เพียงพอ ก่อน รับแมวใหม่เข้าบ้าน
ก่อนการนำแมวใหม่เข้ามาในบ้าน ควรจะต้องมีการจัดเตรียมทรัพยากรต่าง ๆ ที่จำเป็นต่อการใช้ชีวิตในจำนวนที่มากเพียงพอ และจัดวางไว้ในตำแหน่งที่เหมาะสม ตามหลักสำคัญ 5 ประการที่ได้กล่าวไปก่อนหน้านี้ (https://pets.baanlaesuan.com/340906/pet-talk/cat-social) และควรต้องมีพื้นที่เปลี่ยนผ่าน (transition room) เพื่อให้แมวตัวใหม่ได้เข้ามาอยู่ชั่วคราว
โดยพื้นที่ดังกล่าวอาจเป็นห้องที่ปิดมิดชิด มีการจัดเตรียมอาหารและน้ำ กระบะทราย พื้นที่สูงที่แมวสามารถกระโดดขึ้นไปได้ บริเวณหลบซ่อน เตียงนอนแมว อุปกรณ์ลับเล็บ และของเล่น ให้อย่างเพียงพอ
หลีกเลี่ยงการมีวัตถุที่อาจเป็นอันตรายกับแมว เช่น ต้นไม้บางชนิด สายไฟหรือเชือกที่ห้อยระโยงไปมา วัตถุที่ที่แมวอาจทำให้เกิดความเสียหายได้ และวัตถุที่อาจไปกระตุ้นให้แมวบางตัวขับถ่ายได้ เช่น ผ้าเช็ดเท้า หรือพรม เป็นต้น
3. ใช้ฟีโรโมนเพื่อลดความเครียดของแมว
เจ้าของบางท่านอาจใช้ใช้ฟีโรโมนสังเคราะห์แบบเสียบปลั๊กไฟที่ช่วยลดความเครียดทั้งจากสิ่งแวดล้อม และจากแมวตัวอื่น ทิ้งไว้ในพื้นที่ที่แมวอยู่อาศัยเป็นหลักและพื้นที่เปลี่ยนผ่าน เป็นเวลา 24-48 ชั่วโมงก่อนนำแมวใหม่เข้าบ้าน
4. ใช้ของสื่อกลางในการ รับแมวใหม่เข้าบ้าน
ในช่วงแรก เจ้าของอาจจะต้องเตรียมรางวัลที่แมวแต่ละตัวชอบ เช่น ขนมหรือกิจกรรมบางอย่าง เพื่อใช้ในกระบวนการแนะนำแมวให้รู้จักกัน
5. นำน้องแมวใส่ตะกร้าที่ปิดมิดชิด
พาแมวใหม่เข้าบ้านด้วยตะกร้า หรือกระเป๋าที่ปิดมิดชิด ใช้ผ้าคลุมเพื่อไม่ให้แมวมองเห็นภายนอกได้ เมื่อเข้ามาในบ้านแล้ว นำน้องแมวตัวใหม่ตรงไปยังพื้นที่เปลี่ยนผ่านที่ได้จัดเตรียมเอาไว้ในทันที
เมื่อเรานำแมวเข้ามาแล้วควรปิดประตูห้องให้สนิท และเปิดโอกาสให้แมวได้ออกมาสำรวจพื้นที่ดังกล่าวด้วยตัวเอง (ไม่ควรบังคับ หรือล่อให้แมวออกมาจากตระกร้า หรือกระเป๋า)
6. สลับของใช้ระหว่างแมวตัวเดิมและตัวใหม่
หลังจากที่ปล่อยแมวใหม่อยู่ในห้องได้สองสามวัน หากแมวทุกตัวในบ้านดูผ่อนคลาย ผู้เลี้ยงอาจสลับของใช้บางอย่าง เช่น เตียงนอน เพื่อให้แมวแต่ละตัวได้สัมผัสกับกลิ่นของแมวอีกตัว ควรทำการสลับทุกวัน จนกว่าแมวทุกตัวจะไม่มีพฤติกรรมตอบสนองต่อกลิ่นในเชิงลบ เช่น ไม่มีการฉี่ทับ ไม่มีฉี่นอกกระบะทราย หรือไม่มีพฤติกรรมก้าวร้าวเมื่อได้กลิ่นแมวอีกตัว เป็นต้น
7. แนะนำให้แมวตัวเดิมคุ้นชินกับกลิ่นแมวตัวใหม่
เมื่อแมวอยู่ในสภาวะผ่อนคลายหลังจากได้กลิ่นแมวอีกตัวแล้ว ผู้เลี้ยงสามารถใช้ผ้าเช็ดถูเบา ๆ บริเวณแก้ม รอบปาก คาง และบริเวณระหว่างตากับหู แล้วนำไปวางให้แมวอีกตัวกลิ่น เพื่อให้เกิดความคุ้นชินกลิ่นซึ่งกันและกัน
8. ลดระยะห่างระหว่างแมวตัวเดิมและตัวใหม่
หลังจากนั้น หากแมวยังดูผ่อนคลาย ผู้เลี้ยงสามารถกระตุ้นให้แมวทั้งสองตัวเล่นของเล่น ผ่านประตูห้องที่ปิดอยู่ โดยอาจนำของเล่นสองชิ้นมาผูกไว้ที่ปลายเชือกที่มีความยาวพอเหมาะ และนำไปวางลอดใต้ประตูที่ปิดไว้ ให้ของเล่นวางอยู่ในแต่ละฝั่งของประตู หากแมวตัวใดตัวหนึ่งแสดงพฤติกรรมก้าวร้าว ให้เพิ่มระยะห่างระหว่างแมวตัวนั้นกับประตูโดยอาจใช้ที่กั้น กั้นไว้เพื่อไม่ให้แมวเข้าถึงบริเวณหน้าประตู หรือนำกล่องพัสดุ หรือสิ่งของต่าง ๆ มาวางบังประตูเอาไว้ และพยายามให้แมวเล่นด้วยกันเป็นระยะเวลาที่สั้นลง โดยหยุดการเล่นก่อนที่แมวจะเลิกสนใจของเล่นที่เตรียมให้
9. ให้แมวใหม่มีโอกาสสำรวจพื้นที่
ถ้าแมวทุกตัวดูผ่อนคลายหลังจากได้ทำตามขั้นตอนที่กล่าวมา ผู้เลี้ยงสามารถลองเปิดโอกาสให้แมวใหม่ได้ออกมาสำรวจพื้นที่นอกห้อง โดยก่อนให้แมวใหม่ออกมา เจ้าของจะต้องนำแมวตัวเดิมไปไว้อีกห้องหนึ่ง หลังจากนั้นนำแมวใหม่กลับเข้าสู่ห้องเปลี่ยนผ่าน และเปิดโอกาสให้แมวเดิมได้กลับออกมายังพื้นที่ที่เคยอยู่
10. ให้แมวตัวเดิมและแมวใหม่พบกันเป็นช่วงเวลาสั้น ๆ
เริ่มเปิดโอกาสให้แมวทั้งสองตัวได้เห็นกันเป็นช่วงระยะเวลาสั้น ๆ โดยอาจใช้ฉากกั้น ประตูกระจกที่มองเห็นกันได้ หรือที่กั้นประตูให้เปิดแง้มได้เพียงเล็กน้อย หรือหากแมวมีความคุ้นเคยและมีประสบการณ์ที่ดีกับการอยู่ใน carrier ที่สามารถมองเห็นภายนอกได้ ก็สามารถนำ carrier ดังกล่าวมาใช้ได้ ทั้งนี้ ควรทำการสังเกตภาษากายของแมวอย่างต่อเนื่อง หากแมวเริ่มแสดงพฤติกรรมที่สะท้อนถึงความเครียด ให้กลับไปทำขั้นตอนที่ 8 และ 9 ซ้ำอีกสองถึงสามวันก่อนจะทดลองในขั้นตอนนี้อีกครั้ง
11. ให้แมวทั้งสองตัวได้พบกันมากขึ้น
เมื่อแมวทั้งสองตัวอยู่ในสภาวะที่ผ่อนคลายเมื่อมองเห็นกัน อาจทดลองให้แมวทั้งสองตัวได้พบเจอกันโดยใช้สายจูง หรือแมวตัวใดตัวหนึ่งอยู่ใน carrier ที่มองเห็นภายนอกได้ ทั้งนี้แมวควรจะต้องได้รับการฝึกใส่สายจูงก่อน หรือจะต้องมีประสบการณ์ที่ดีกับ carrier เท่านั้น
เจ้าของควรมีการเตรียมอุปกรณ์ที่สามารถใช้แยกแมวออกจากกันในกรณีที่กัดกันได้ เช่น ผ้าห่มหรือผ้าขนหนูผืนใหญ่ หรือแผ่นกระดานที่สามารถนำมากั้นแยก ไม่ให้แมวมองเห็นกันได้ ในกรณีที่แมวตัวใดตัวหนึ่งแสดงพฤติกรรมก้าวร้าว หรือมีการฟาดหางไปมา หรือฉี่เพื่อแสดงอาณาเขต
ผู้เลี้ยงไม่ควรเข้าไปจับสัมผัสแมวดังกล่าวเพื่อความปลอดภัย ในระยะแรกอาจให้เจอกันเพียงไม่กี่นาที แล้วจึงค่อย ๆ เพิ่มระยะเวลาที่ให้นานขึ้นอย่างค่อยเป็นค่อยไป
อย่างไรก็ตาม หากเกิดปัญหาความขัดแย้งระหว่างแมวภายในบ้าน ควรนำแมวไปพบสัตวแพทย์เพื่อตรวจร่างกายอย่างละเอียด เพื่อตรวจหาความผิดปกติทางด้านร่างกายที่อาจเป็นสาเหตุของปัญหาดังกล่าว และปรึกษาสัตวแพทย์ที่ทำงานด้านพฤติกรรมสัตว์ เพื่อพูดคุยในรายละเอียด และวางแผนการจัดการอย่างเป็นระบบต่อไป
บทความโดย
อ.ดร.น.สพ.ปรารมภ์ ศรีภวัศราคม
Prarom Sriphavatsarakom, DVM (Hons), MScStud, PhD
Faculty of Veterinary Science Mahidol University
- Animal Behaviour Clinic, Pasu-arthorn Animal Hospital, Mahidol University
เรื่องอื่น ๆ ที่น่าสนใจ – การสร้าง อาณาเขตของแมว เรื่องสำคัญที่ต้องเข้าใจ
