ภาษากายของแมว กำลังบอกอะไรกับเรา

ภาษากายของแมว เป็นการสื่อสารรูปแบบหนึ่ง ที่ใช้แสดงออกถึงสภาวะอารมณ์ของแมวในเวลานั้น การทำความเข้าใจภาษากายของแมว อาจทำให้เราอยู่ร่วมกับแมวได้อย่างราบรื่น และมีความสุข

ท่าทางของแมว และ ภาษากายของแมว

ก่อนจะรู้จัก ภาษากายของแมว อาจจะต้องย้อนไปทำความเข้าใจธรรมชาติของแมวกันก่อน แมวเป็นสัตว์ที่มักจะอาศัยอยู่เพียงลำพัง และใช้ชีวิตส่วนใหญ่อย่างสันโดษ ซึ่งแตกต่างจากพฤติกรรมของสุนัขที่ส่วนใหญ่อยู่รวมกันเป็นฝูง ดังนั้น แมวจึงมีรูปแบบการสื่อสารในสปีชีส์เดียวกัน และต่างสปีชีส์ อย่างจำกัด

อย่างไรก็ตาม แมวยังสามารถแสดงออกทางภาษากายบางอย่าง ที่สามารถสะท้อนถึงสภาวะอารมณ์ และความรู้สึกของแมว ในช่วงเวลานั้น ๆ ได้ เจ้าของจึงมีบทบาทในการทำความเข้าใจภาษากายของแมว เพื่อให้ทราบถึงความรู้สึกในช่วงเวลาต่าง ๆ และเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยให้การอยู่ร่วมกันระหว่างเจ้าของกับแมวเป็นไปอย่างราบรื่น และลดแนวโน้มที่จะเกิดความขัดแข้งระหว่างคนกับแมวได้มากที่สุด

วิธีสังเกตภาษากายของแมว

ตามหลักการโดยทั่วไป จะสังเกตภาษากายของแมว ที่แสดงออกผ่านบริเวณใบหน้า ศรีษะ และลักษณะท่าทางโดยรวม โดยเฉพาะส่วนของใบหน้าและศรีษะ เป็นบริเวณที่สังเกตได้ง่ายที่สุด

ในส่วนศรีษะเป็นตำแหน่งที่ตั้งของใบหู ถ้าแมวกำลังรู้สึกผ่อนคลาย ใบหูจะตั้งตรง และอาจหมุนไปตามแหล่งกำเนิดเสียง โดยอาจจะหันใบหูแต่ละทางก็ได้ (A0B0 ในรูปที่ 1) ในทางตรงกันข้าม ถ้าแมวกำลังรู้สึกไม่ดี หรือมีอารมณ์เชิงลบ ใบหูจะลู่ลง (A0B1 และ A0B2) หรือใบหูกางออกทางด้านข้างทั้งสองข้าง (A1B0 และ A2B0)

ในกรณีที่ใบหูลู่ลง แมวกำลังบอกเราว่า พวกเขากำลังปกกันตัวเอง (defensive) หรือเพื่อให้เห็นภาพง่ายกว่านั้น คือ ถ้ามีสิ่งที่แมวไม่ชอบพยายามเข้ามาใกล้แมวเรื่อย ๆ แมวที่กำลังลูใบหูลง ก็พร้อมที่จะปกป้องตัวเอง อาจจะต่อสู้กลับด้วยความรุนแรง เพื่อไล้สิ่งนั้นให้ถอยห่างออกไป

ในขณะที่ใบหูกางออกด้านข้าง เป็นการแสดงออกถึงความก้าวร้าว ไม่อยากให้ตัวกระตุ้นที่ไม่ชอบอยู่ใกล้ ๆ และต้องการให้ตัวกระตุ้นหาย หรือถอยห่างออกไป (offensive)

สำหรับแมวที่ต้องการแสดงออกทั้งสองรูปแบบ กล่าวคือ อยากให้สิ่งที่ไม่ชอบหายไป และในขณะเดียวกันก็พร้อมที่จะปกป้องตัวเองด้วย ถ้าตัวกระตุ้นยังเคลื่อนที่เข้ามาใกล้เรื่อย ๆ ลักษณะใบหูของแมวจะผสมผสานกันระหว่างการลู่ลง และหันออกทางด้านข้าง (A1B1, A2B1, A1B2 และ A2B2)

(ภาพวาดและอ้างอิงจาก : Leyhausen, P. and Tonkin, B.A., 1979. Cat behaviour. The predatory and social behaviour of domestic and wild cats (pp. xv+-340pp)

ลักษณะท่าทางของแมว กับความหมายที่ซ่อนอยู่

สำหรับลักษณะท่าทางโดยรวมของแมว สามารถสังเกตได้จากความสูงระหว่างท้องแมวกับพื้น ถ้าแมวต้องการปกป้องตัวเอง (defensive) ความสูงระหว่างท้องกับพื้นจะลดน้อยลง หรือย่อตัวต่ำลง ทำตัวให้ติดกับพื้นให้มากที่สุด ร่วมกับการเก็บหัว พันหางไว้รอบตัว เพื่อพยายามทำตัวให้เล็กที่สุดเท่าที่จะทำได้ (A0B1 – A0B3)

ในทางกลับกัน ถ้าแมวมีความก้าวร้าว ต้องการไล่ตัวกระตุ้นที่ไม่ชอบให้ออกไป (offensive) ความสูงระหว่างท้องและพื้นจะไม่ลดต่ำลงเหมือนในกรณีปกป้องตัวเอง แมวจะทำตัวให้ดูใหญ่ขึ้นด้วยการแผ่ตัวออก และมักยืนหันข้างให้กับตัวกระตุ้น เพื่อแสดงให้เห็นว่าตัวเองมีขนาดตัวใหญ่ เป็นการข่มขู่สิ่งที่มากระตุ้นให้หนีจากไป

ในหลาย ๆ ครั้งที่แมวมีความต้องการทั้งสองอย่างผสมกัน ภาษากายที่แสดงออกมาจึงเป็นการผสมผสานระหว่างสองรูปแบบข้างต้น (A1B1, A2B1, A3B1, A1B2, A2B2, A3B2, A1B3, A2B3 และ A3B3)

(ภาพวาดและอ้างอิงจาก : Leyhausen, P. and Tonkin, B.A., 1979. Cat behaviour. The predatory and social behaviour of domestic and wild cats (pp. xv+-340pp).)

ดังนั้น เพื่อความเข้าใจถึงความรู้สึกของแมวในช่วงเวลาต่าง ๆ ผู้เลี้ยงควรหมั่นสังเกตภาษากายที่แมวแสดงออกอย่างต่อเนื่อง และตอบสนองต่อแมวอย่างเหมาะสม เพื่อช่วยลดความเครียดให้กับแมวที่อาศัยอยู่ร่วมกัน

บทความโดย

อ.ดร.น.สพ.ปรารมภ์ ศรีภวัศราคม

Prarom Sriphavatsarakom, DVM (Hons), MScStud, PhD

• Lecturer : Department of Pre-clinic and Applied Animal Science

Faculty of Veterinary Science Mahidol University

• Animal Behaviour Clinic, Pasu-arthorn Animal Hospital, Mahidol University

---

เรื่องอื่น ๆ ที่น่าสนใจ – รับแมวใหม่เข้าบ้าน ให้เข้ากันได้กับแมวเดิม