หนึ่งในเรื่องพื้นฐาน ที่พ่อแม่แมวมือใหม่ต้องฝึกฝนให้ลูกแมวทำให้ได้คือ การฝึกให้ลูกแมวใช้กระบะทราย เพราะเป็นพัฒนาการที่สำคัญของแมวที่จะเติบโตอย่างมีคุณภาพชีวิตที่ดี
การขับถ่ายของลูกแมวในวัยแรกเกิดจนถึงอายุประมาณ 3 – 4 สัปดาห์ จะได้รับการกระตุ้นโดยแม่แมว จากนั้น เมื่อเริ่มขับถ่ายเองได้แล้ว พวกเขาจะเรียนรู้และจดจำจากแม่ และพี่น้องในครอกเดียวกัน อย่างไรก็ตาม แมวบ้านในปัจจุบันได้เข้ามาอยู่ร่วมกับมนุษย์หลังจากหย่านมแล้ว ดังนั้น การฝึกให้ลูกแมวใช้กระบะทราย จึงเป็นหน้าที่ของพ่อแม่อย่างเรา
หากลูกแมวไม่ได้รับการฝึกฝนให้ใช้กระบะทรายอย่างถูกต้องเหมาะสม อาจเกิดปัญหาอื่น ๆ ตามมาได้ เช่น การปัสสาวะ และขับถ่ายไม่เป็นที่ การอั้นปัสสาวะจนเกิดปัญหาสุขภาพ และการเกิดความเครียดสะสมในลูกแมว จนเกิดเป็นปัญหาด้านพฤติกรรม ดังนั้น พ่อแม่น้องแมวต้องคอยดูแลเรื่องการขับถ่ายของลูกแมวให้เป็นไปอย่างปกติ
ขั้นตอนการฝึกให้ลูกแมวใช้กระบะทราย
1. การเตรียมกระบะทราย
ควรเลือกใช้กระบะทรายที่ขอบเตี้ยเพื่อให้ลูกแมวสามารถก้าวเข้ากระบะได้ง่าย ขนาดความยาวของกระบะที่แนะนำคือมีความยาว 1.5 เท่าของความยาวตัวลูกแมว ซึ่งลูกแมวสามารถหมุนกลับตัวได้อย่างสะดวก และเมื่อลูกแมวโตขึ้นจะต้องเปลี่ยนขนาดกระบะให้เหมาะสม
2. ใส่ทรายแมวในกระบะให้มีความสูงที่เหมาะสม
เมื่อได้ขนาดกระบะทรายที่เหมาะสมแล้ว ควรใส่ทรายลงไปในกระบะให้มีความสูงอย่างน้อย 3 – 4 เซนติเมตร จากก้นกระบะ ซึ่งเป็นความสูงที่เหมาะสมสำหรับอุ้งเท้าแมว ที่มีความไวต่อการสัมผัส และเหมาะกับพฤติกรรมการกลบอุจจาระ และปัสสาวะของตนเอง
ในปัจจุบัน ในท้องตลอดมีทรายแมวหลายชนิดให้เลือกใช้ตามความ้องการ เช่น ทรายเบนโทไนท์ ทรายเต้าหู้ และทรายภูเขาไฟ เป็นต้น โดยในช่วงเริ่มต้น หมอแนะนำว่า ให้เริ่มใช้ทรายแมวที่ไม่เติมกลิ่นสังเคราะห์ก่อน หรือถ้าหากเป็นการรับลูกแมวมาเลี้ยง ให้เลือกทรายชนิดเดียวกันกับที่เจ้าของเก่าเคยใช้มาก่อน
3. อุ้มลูกแมววางลงให้เท้าทั้ง 4 ข้าง สัมผัสทรายในกระบะ
เจ้าของอาจนำสิ่งของที่มีกลิ่นของลูกแมวมาวาง หรือสัมผัสในกระบะ เพื่อให้ลูกแมวคุ้นเคยกับกลิ่นก่อนเข้ากระบะ ในช่วงแรก ลูกแมวอาจจะดม และสัมผัสทราย แล้ววิ่งออกมาจากกระบะทราย
เจ้าของจะต้องหมั่นคอยอุ้มลูกแมวลงในกระบะ เมื่อสังเกตพบว่า ลูกแมวกำลังจะขับถ่าย โดยเฉพาะหลังจากกินอาหารอิ่มแล้ว ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ลูกแมวมักจะขับถ่าย หมอจึงแนะนำให้อุ้มลูกแมวลงในกระบะหลังจากมื้ออาหาร ข้อสำคัญคือ ปฏิบัติซ้ำ ๆ จนกว่าลูกแมวจะขับถ่ายลงกระบะทรายและฝึกฝนการกลบทรายได้ในที่สุด
4. หากลูกแมวแสดงความกลัวการเข้ากระบะทราย
ถ้าลูกแมวมีอาการแสดงออกถึงความรู้สึกกลัวต่อการเข้ากระบะทราย เจ้าของสามารถลองเริ่มต้นด้วย การใช้อุ้งเท้าหน้าข้างใดข้างหนึ่งของลูกแมวสัมผัส หรือเกาที่ทรายแมว จากนั้นใช้สำลีชุบน้ำบิดหมาด ๆ เช็ดกระตุ้นบริเวณทวารหนักของลูกแมว เพื่อกระตุ้นการขับถ่าย วิธีนี้จะทำให้ลูกแมวเกิดความจดจำ แล้วจึงอุ้มลูกแมวเข้าในกระบะทราย
5. หากลูกแมวไม่ยอมใช้กระบะทราย
ถ้าลองปฏิบัติตามข้อ 4 แล้ว ลูกแมวยังไม่ยอมเข้ากระบะทราย เจ้าของควรตรวจสอบดูว่า จุดที่ตั้งกระบะทรายเหมาะสมหรือไม่ เช่น อยู่ในที่คนผลุกผล่าน ไม่สงบ หรือมีสิ่งรบกวน ซึ่งอาจทำให้ลูกแมวไม่อยากเข้ากระบะทราย
นอกจากนี้ ที่ตั้งกระบะทรายควรแยกจากบริเวณที่ตั้งอาหารและน้ำ รวมถึงอาจลองเปลี่ยนรูปแบบของชนิดทราย หรือรูปแบบของกระบะทราย
จะเห็นได้ว่า การฝึกฝนลูกแมวเข้ากระบะทรายนั้นไม่ใช่เรื่องยาก แต่อาจจะต้องใช้เวลาและความอดทนในการฝึกฝน ทำซ้ำ จนกว่าลูกแมวจะเรียนรู้พฤติกรรมได้ในที่สุด ซึ่งไม่มีระยะเวลาที่แน่นอน ขึ้นอยู่กับการเรียนรู้ของลูกแมวแต่ละตัว หนึ่งสิ่งที่หมอคิดว่าสำคัญคือ เจ้าของควรหมั่นดูแลเรื่องความสะอาดของกระบะทราย ซึ่งลูกแมวก็เลือกที่จะชอบเข้าห้องน้ำที่มีความสะอาดเช่นกัน
บทความโดย
สพ.ญ.ปิยวรรณ ภู่ระหงษ์
สัตวแพทย์ประจำโรงพยาบาลแมว PURRfect Cat Hospital
เรื่องอื่น ๆ ที่น่าสนใจ – ประเภทของทรายแมว
