โรคมะเร็งในแมว เป็นโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง ที่อาจเกิดได้จากหลายปัจจัย มักพบในแมวอายุวัยกลางถึงวัยสูงอายุ และพบได้ทั้งแมวเพศผู้และเพศเมียทุกสายพันธุ์
โรคมะเร็งในแมว Fibrosarcoma เป็นมะเร็งชนิดเนื้อเยื่ออ่อนและผิวหนังในแมว (soft tissue sarcoma) ที่เกิดจากเซลล์ไฟโบรบลาสต์ (fibroblast) ซึ่งทำหน้าที่สร้างคอลลาเจน และเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน โดยมักพบเกิดเป็นก้อนเนื้อบริเวณใต้ผิวหนังตามตำแหน่งต่าง ๆ เช่น ขา สะโพก และบริเวณศีรษะ เป็นต้น
ในกลุ่มมะเร็งชนิดนี้ที่พบได้บ่อยในแมวคือ Feline injection site sarcomas มีชื่อย่อว่า FISS เป็น Fibrosarcoma ที่เกิดจากการผลข้างเคียงของการฉีดยา หรือการอักเสบเรื้อรัง ตำแหน่งที่พบก้อนมะเร็งได้บ่อย ได้แก่ บริเวณสะบัก ขาหลัง ข้างลำตัว และสะโพก เป็นต้น
มะเร็ง Fibrosarcoma มักพบในแมวอายุวัยกลางถึงวัยสูงอายุ พบได้ทั้งแมวเพศผู้ และเพศเมีย ทุกสายพันธุ์
สาเหตุของการเกิด โรคมะเร็งในแมว ชนิด Fibrosarcoma
เกิดได้จากหลายปัจจัย เช่น ความผิดปกติของพันธุกรรมแมว การบาดเจ็บหรือการอักเสบเรื้อรังของผิวหนัง วัคซีนบางชนิดที่มีรายงานว่าเป็นสาเหตุการเกิดมะเร็ง
แม้ว่าอัตราการพบมะเร็งชนิดนี้ในแมวจากสาเหตุของวัคซีนค่อนข้างต่ำ แต่ก็มีรายงานการพบได้คือ adjuvanted killed rabies (วัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า) และ Feline leukemia virus vaccine : FeLV (วัคซีนป้องกันโรคลิวคีเมีย) รวมถึงยาฉีดออกฤทธิ์ระยะยาว
นอกจากนี้ ยังพบว่า การใช้วัสดุเย็บแบบไม่ละลาย การฝังไมโครชิพ หรือมีสิ่งแปลกปลอมใต้ผิวหนัง ก็พบเป็นมีรายงานเป็นสาเหตุของการเกิดมะเร็งชนิดนี้ได้ มะเร็งชนิดนี้มักจะมีความรุนแรงในการลุกลามเฉพาะที่ พบอัตราการกระจาย (metastasis) ไปอวัยวะอื่นๆในระดับปานกลางถึงค่อนข้างต่ำ
อาการของมะเร็ง Fibrosarcoma มักจะโตช้าๆในช่วงแรก ดังนั้นเจ้าของอาจสังเกตอาการดังนี้
- มีก้อนแข็งใต้ผิวหนัง ที่มักไม่แสดงอาการเจ็บในระยะแรก และก้อนมีขนาดโตเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ แม้ไม่มีอาการเจ็บ
- ในบางกรณีเกิดแผล หรือเนื้อตา ยและมีสิ่งคัดหลั่งบริเวณก้อนเนื้อ
- อาจพบอาการ เบื่ออาหาร ซึม น้ำหนักลด ไอ หรือหายใจลำบาก (หากก้อนอยู่ในบริเวณอวัยวะภายใน)
- มีก้อนเนื้อที่โตเร็ว ใต้ผิวหนังหรือชั้นกล้ามเนื้อ บริเวณเคยฉีดยา (เช่นที่ปลายขา ลำตัวด้านข้าง สะบัก สะโพก) หรือบริเวณที่เคยมีการอักเสบเรื้อรัง
- สำหรับก้อนที่สงสัยว่าเป็น Feline injection site sarcomas มีกฎที่ช่วยในจำง่าย ๆ คือ 3 – 2 – 1 rule คือ พบก้อนคงอยู่นานเกิน 3 เดือนหลังฉีดยา และก้อนมีขนาด มากกว่า 2 ซม. และ ก้อนโตอย่างรวดเร็วขึ้นภายใน 1 เดือนหลังฉีดยา
การตรวจวินิจฉัย
สามารถทำได้โดยการตรวจร่างกายอย่างละเอียด ตรวจขนาด ลักษณะของก้อน และตำแหน่งของก้อน การตรวจเลือดพื้นฐาน ค่าความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด ค่าเคมีทางเลือด การตรวจ FeLV antigen test /FIV antibody test การเอกซเรย์บริเวณตำแหน่งที่พบก้อนและบริเวณช่องอกเพื่อตรวจดูการแพร่กระจาย การเจาะเก็บตัวอย่างก้อนเนื้อเพื่อตรวจเซลล์วิทยาเบื้องต้น (Cytology) การเก็บตัวอย่างชิ้นเนื้อเพื่อตรวจทางพยาธิวิทยา (Biopsy) และการทำ CT-scan หรือ MRI เพื่อช่วยประเมิณขอบเขตของก้อนเนื้อช่วยทำให้การวางแผนการวินิจฉัยและรักษาได้ดีมากยิ่งขึ้น
การรักษา มะเร็งในแมว ชนิด Fibrosarcoma
การรักษาหลัก คือ การผ่าตัดเอาก้อนออกให้กว้างที่สุด เป็นการผ่าตัดกว้าง (Wide excision) ซึ่งเป็นวิธีมาตรฐาน และการผ่าตัดร่วมกับการรักษาด้วยวิธีอื่น ๆ จะช่วยชะลอของการกลับมาเกิดซ้ำของก้อนมะเร็งได้เช่น การฉายรังสี (Radiation therapy) และใช้ในกรณีที่ร่วมการรักษาที่ไม่สามารถผ่าตัดแบบกว้างได้ การทำเคมีบำบัด (Chemotherapy) เพื่อยืดระยะเวลาการเกิดใหม่ของมะเร็งและใช้ในรายที่มีมะเร็งแพร่กระจาย และการรักษาโดยการใช้ Immunotherapy เป็นต้น
มะเร็ง Fibrosarcoma เป็นมะเร็งที่มีโอกาสกลับมาเกิดซ้ำได้สูง ดังนั้น หลังการรักษาแล้ว จึงต้องมีการตรวจติดตามอย่างต่อเนื่อง การตรวจพบมะเร็งตั้งแต่ระยะแรก และได้รับรักษาโดยสัตวแพทย์จะช่วยเพิ่มโอกาสให้น้องแมวมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นได้ ดังนั้น เจ้าของควรหมั่นสังเกตร่างกายของแมว หากพบก้อนลักษณะแปลก ๆ ใต้ผิวหนัง พาน้องไปตรวจเช็คกับคุณหมอนะคะ
บทความโดย
สพ.ญ.ปิยวรรณ ภู่ระหงษ์ สัตวแพทย์ประจำโรงพยาบาลแมว PURRfect Cat Hospital
เรื่องอื่น ๆ ที่น่าสนใจ – ทำไมแมวขนร่วง มากกว่าปกติ
